Op dinsdag 5 juli organiseerden we een DigiShape dag bij MARIN in Wageningen. In 3 sessies waarin het (her)gebruik van data centraal stond, zoomden we in van het breed toepasbare FAIR concept, via betrouwbaarheid van mariene data naar data voor het oplossen van maritieme en ecologische uitdagingen op de Noordzee. Aansluitend werden de deelnemers rondgeleid langs de faciliteiten van MARIN. Wat waren belangrijke uitkomsten? En wat zijn de vervolgacties?
FAIR datamanagement
Hergebruik van (onderzoeks)data maakt ons werk effectiever, verhoogt de transparantie en creëert mogelijkheden voor innovatieve oplossingen. Steeds meer en steeds vaker wordt data openlijk beschikbaar gesteld, waardoor hergebruik in theorie makkelijker wordt. Maar dat wil niet zeggen dat alle data ook zonder meer kán worden hergebruikt. Het toepassen van de FAIR-principes op data is een manier om hergebruik te borgen.
Tijdens de sessie 'FAIR datamanagement' stond data delen door het toepassen van de FAIR-principes centraal. Iedereen erkent de kracht van data, maar data delen op een betrouwbare en duurzame manier is makkelijker gezegd dan gedaan. In aanloop naar de presentatie van Gert-Jan Schotmeijer (Deltares) is een korte informatieronde gehouden langs de aanwezigen. Meer dan 65% is nog niet bezig met het implementeren van FAIR, laat staan dat er al FAIR gewerkt wordt. Van de aanwezigen vindt de meerderheid dat 'vindbaarheid' het meest kenmerkende is aan het toepassen van de FAIR-principes. Gert-Jan heeft in zijn presentatie toegelicht wat de FAIR-principes inhouden en hoe Deltares deze nu toepast.
Presentatie Gert-Jan Schotmeijer
De filosofie van Purple Polar Bear
Aansluitend presenteerde Annick van Arkel (Purple Polar Bear) de filosofie van Purple Polar Bear ten aanzien het delen van data in de praktijk. Federatief data delen (data blijft bij de bronhouder) is een beproefd concept, mits je op metadataniveau de aansluiting vindt.
De discussie en vragen spitsen zich toe op een aantal onderwerpen:
• Wanneer maak je de keuze om voor een federatief model te gaan en wanneer om alles in één database te zetten?
• Hoe kom je tot een gezamenlijk metadatamodel?
• Het opleggen of zelfs afdwingen van standaarden is lastig.
• Hoe ga je om met FAIR als er maar een deel van de data gedeeld mag worden?
Hoe nu verder?
In de workshopronde zijn 5 groepen deelnemers aan de hand van het FAIR-datalabyrinth met elkaar in gesprek gegaan om te verkennen welke eerste stappen we gezamenlijk binnen DigiShape kunnen zetten. Uitkomst van deze workshopronde is dat er veel databronnen beschikbaar zijn, maar vaak niet FAIR. En dat er veel vragen zijn over de kwaliteit en volledigheid van de data. Deze rode draad heeft ertoe geleid dat de aanwezige DigiShape-partners hebben afgesproken om specifiek op dit thema samen aan de slag te gaan.
DigiShape zal vanuit de programmalijn 'Dataopslag & -uitwisseling' deze verdere samenwerking faciliteren en omzetten naar pilotprojecten. Alle DigiShape-partijen worden van harte uitgenodigd om bij te dragen aan deze samenwerking.
Betrouwbaarheid mariene data
In de werksessie 'Betrouwbaarheid mariene data' namen we oplossingen onder de loep om de betrouwbaarheid van databronnen te vergroten. Daarbij keken we zowel naar nieuw in te winnen data als naar historische databronnen.
Bart van Mierlo (PeriPlus) leidde de sessie in door zijn ervaringen te delen met SonarReg (maritieme archeologie) en data over kabels en pijpleidingen. Barbara Schoute (Informatiehuis Marien) legde vervolgens uit hoe hieraan gewerkt wordt door standaardisatie-afspraken bij groot interdisciplinair onderzoek naar transitie op de Noordzee (MONS). Peter Thijsse (MARIS) vertelde daarna over wat er mogelijk is in de Digitwin Noordzee en wat ervoor nodig is om hierin up to date te blijven, onder andere vsnuit Europees perspectief en op het gebied van de FAIR dataprincipes.
Belangrijke uitkomsten van de sessie waren dat:
- het belangrijk is om te weten wat voor data er in een database zitten. Goede metadata zijn onmisbaar om datakwaliteit in te schatten, maar ook om uitwisseling mogelijk te maken;
- middels goede complete metadata volgens de FAIR-voorwaarden betrouwbaarheid van data ook inzichtelijk wordt. Hiervoor is voornamelijk de “R” van FAIR van belang (Reuseable);
- het communiceren met datasets van verschillende eigenaren op verschillende manieren kan worden opgelost als in de metadata maar voldoende correcte informatie wordt meegegeven;
- het belangrijk is om de FAIR-ontsluiting van data technisch te regelen, maar we niet moeten vergeten dat er een heel menselijke kant zit aan data: we moeten ook de processen inrichten om data af te stemmen en te ontsluiten;
- we in Nederland goed op weg zijn (bv met AQUO-standaarden, IHM portaal, etc), maar we kunnen leren van de Europese aanpak om nog verder te optimaliseren.
Hoe nu verder?
Wat zijn de vervolgacties? Hoe gaan we verder en hoe kunnen mensen daar aan bijdragen?
- We zullen binnen DigiShape een strategische analyse van het Nederlandse mariene datawerkveld maken en kijken in welke richting we vervolgstappen moeten nemen.
- In deze strategie kijken we ook naar wat Nederland nodig heeft op langere termijn, en hoe dit past binnen aankomende initiatieven als Digitalisering Noordzee.
- Een overeengekomen (meta)dataprotocol kan de samenwerking tussen de partners in projecten verder bevorderen. Het IHM nodigt iedereen die bezig is met dataverzameling en gebruik op de Noordzee uit om mee te denken bij het ontwikkelen van een breed gedragen dataprotocol (meer informatie: pim.Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).
‘Puzzel Noordzee’: maritieme en ecologische uitdagingen
In de derde workshop op deze dag nam Yvonne Koldenhof van MARIN (Maritime Research Institute Netherlands) ons mee in scheepvaartveiligheid op de Noordzee en de maritieme en ecologische uitdagingen die daarbij komen kijken. Na een korte inleiding over de uitdagingen met betrekking tot de 'puzzel Noordzee', ging ze met de deelnemers in gesprek hoe we met behulp van data tot oplossingen kunnen komen.
De vragen
In de sessie was de belangrijkste vraag: gaat een Digitwin helpen bij het nog onbekende cumulatieve karakter van impacts? En wat is dan goed genoeg om bijvoorbeeld de kernvragen rondom de ruimtelijke ordening te beantwoorden?
Denk hierbij dan onder meer aan:
- de zeebodem (morfologie & biosystemen);
- de scheepvaart in een onveiliger wordende omgeving;
- onderwatergeluid;
- de waterecosystemen;
- de nog onbekende ontwikkelingen (CO2-opslag, het toenemend droneverkeer in, op en boeven water voor onder meer defensie-/inspectiedoeleinden).
Hoe komen we tot antwoorden?
Een terugkerende opmerking tijdens de sessie was: plan vooruit, kom met scenario’s die gedragen worden door alle betrokkenen en verantwoordelijke departementen. Zo kunnen we vooraf nadenken over te verwachten innovaties, adaptatiepaden, mitigerende maatregelen, belangenafwegingen en benodigde (aanvullende) data. Ook kunnen we zo onzekerheden identificeren. Goede visualisatietechnieken kunnen helpen bij het formuleren en evalueren van de scenario's.
Hoe nu verder?
Tijdens de sessie kwam naar voren dat bij de voorbereiding van het groeifondsvoorstel rondom de digitalisering van de Noordzee ruimte gemaakt moet worden voor een digitwin en data-inwinning. Deze moet op basis van scenario-analyses voldoende breed zijn om tot toekomstbestendige belangenafweging te komen, waarin de natuur een rechtmatige plaats krijgt.
Rondleiding langs de faciliteiten van MARIN
MARIN is een wereldwijd erkend topinstituut voor hydrodynamisch en nautisch onderzoek. Tijdens deze rondleiding maakten bezoekers kennis met MARIN’s fysieke faciliteiten, zoals:
- de model basins: intensief gebruikte testomgevingen voor schepen op zee waarin zowel onderzoek naar de inzetbaarheid, emissies (geluid en stoffen) als naar de veiligheid van schepen wordt uitgevoerd.
- de simulatoren, die primair worden ingezet voor de operationele veiligheid van varende schepen in hun omgeving, met name om en nabij kunstwerken en andere schepen. Zo worden menselijke interactie, vaardigheden en operationele aanpak verbeterd.
